4 wrz 20204 minut(y) czytania

"Zatrzymać falę plastiku" - kluczowe konkluzje z nowego raportu ukazującego rozwiązania.

”Zatrzymać falę plastiku” (org. Breaking the plastic wave) to pierwsza tego rodzaju naukowa analiza bazująca na nowatorskich modelach, która przedstawia działania niezbędne do zatrzymania wycieku plastiku do oceanu. Raport stworzyły dwie organizacje: SYSTEMIQ oraz The Pew Charitable Trust, we współpracy z czteroma partnerami: Uniwersytetem w Oxfordzie, Uniwersytetem w Leeds, Fundacją Ellen MacArthur oraz Common Seas. Raport został opublikowany w lipcu.

Plastik stał się wszechobecny na sklepowych półkach i w naszych domach – od pakowanej żywności przez jednorazowe butelki po mikrogranulki dodawane do żelów pod prysznic. Ze względu na wszechstronność, niską cenę i wygodę plastik jest szeroko stosowany jako materiał opakowaniowy lub jako podstawowy materiał wielu produktów. Wygoda ma jednak swoją cenę. Rocznie do oceanów trafia około 11 milionów ton plastiku, szkodząc morskim organizmom i niszcząc siedliska i morskie ekosystemy.

Jak doprowadziliśmy do takiego stanu? Produkujemy ogromne ilości produktów z tworzyw sztucznych, jednak jak na razie mamy ograniczone narzędzia regulujące ich użycie lub też prawidłowe unieszkodliwienie.

„Zatrzymać falę plastiku” to globalna analiza, która za pomocą pierwszej tego rodzaju symulacji pokazuje, jak moglibyśmy zredukować roczny wyciek plastiku do oceanu o 80% w przeciągu najbliższych 20 lat, stosując już istniejące rozwiązania i technologie. Żadne pojedyncze rozwiązanie nie może osiągnąć tego celu. Możemy zatrzymać falę plastiku tylko poprzez podjęcie natychmiastowych, ambitnych i skoordynowanych działań.

Szacuje się, że rocznie do oceanów trafia 11 milionów ton plastikowych odpadów. Bez podjęcia natychmiastowych i długofalowych działań ilość ta wzrośnie niemal trzykrotnie do 2040 roku, osiągając 29 milionów ton rocznie. To tak, jak byśmy wyrzucili 50 kg plastiku na każdym metrze linii brzegowej na całym świecie.

Źródło: “Breaking the Plastic Wave: A Comprehensive Assessment of Pathways Towards Stopping Ocean Plastic Pollution", 2020, Pew Charitable Trust, Washington D.C

Mimo postępów, jakie zostały poczynione w przeciwdziałaniu globalnemu zanieczyszczeniu plastikiem, obecne zobowiązania rządów i przemysłu pozwolą zmniejszyć roczny wyciek plastiku do oceanu jedynie o około 7% do 2040 roku. Większość nowych regulacji skupia się na konkretnych produktach zamiast na zmianie systemowej i nie przewiduje znaczącego zmniejszenia prognozowanego wzrostu produkcji tworzyw sztucznych. Działania sektora biznesowego koncentrują się przede wszystkim na recyklingu i innych sposobach unieszkodliwiania plastiku, ale nacisk powinien zostać położony również na zmniejszanie jego zużycia.

Źródło: “Breaking the Plastic Wave: A Comprehensive Assessment of Pathways Towards Stopping Ocean Plastic Pollution", 2020, Pew Charitable Trust, Washington D.C

Aby zapobiec większości wycieku plastiku do oceanu, potrzebne jest zmniejszenie użycia plastiku, znalezienie zamienników dla plastiku, poprawienie funkcjonowania recyklingu, rozszerzenie zasięgu zbiórki odpadów oraz zapewnienie, by w okresie przejściowym infrastruktura unieszkodliwiania (taka jak składowiska) zapobiegała wyciekowi plastiku.

Zmniejszenie wzrostu produkcji plastiku

Wyeliminowanie użycia plastiku tam, gdzie to możliwe, oraz rozszerzenie systemów ponownego użycia i ponownego napełniania.

Zastąpienie plastiku alternatywami

W przypadku określonych produktów lub opakowań plastik może zostać zastąpiony papierem lub materiałami kompostowalnymi.

Projektowanie produktów dobrze nadających się do recyklingu

Tam, gdzie plastik nie może zostać wyeliminowany, powinniśmy projektować produkty w taki sposób, by nadawały się do opłacalnego recyklingu.

Poprawienie zbiórki odpadów

Zwiększenie skali zbiórki odpadów w krajach o średnim i niskim dochodzie powinno być jednym z głównych priorytetów.

Zwiększenie recyklingu mechanicznego

Zwiększenie globalnej przepustowości systemu recyklingu mechanicznego będzie kluczowe dla zapewnienia, że zebrany plastik trafi do przetworzenia.

Rozwinięcie przetwarzania chemicznego „plastik na plastik”

Rozwój przetwarzania chemicznego mógłby pozwolić na przetwarzanie plastiku, który nie nadaje się do recyklingu mechanicznego. Należy jednak najpierw rozwiązać kwestie związane z emisjami gazów cieplarnianych.

Wybudowanie lepszych obiektów do unieszkodliwiania odpadów

W okresie przejściowym najprawdopodobniej potrzebne będą instalacje umożliwiające bezpieczne unieszkodliwianie odpadów resztkowych.

Redukcja eksportu odpadów plastikowych

Kraje powinny ponosić odpowiedzialność za wytwarzane przez siebie odpady i skończyć z eksportowaniem odpadów plastikowych do innych części świata.

Przy zastosowaniu wszystkich rozwiązań Scenariusza Zmiany Systemowej zaprezentowanych w raporcie „Zatrzymać falę plastiku” możemy zmniejszyć roczny poziom wycieku odpadów plastikowych do oceanu o około 80% do 2040 roku. Taka redukcja wymagać będzie znaczących zmian we wszystkich sektorach gospodarczych, znaczących nowych inwestycji i rozległych zmian w polityce.

Źródło: “Breaking the Plastic Wave: A Comprehensive Assessment of Pathways Towards Stopping Ocean Plastic Pollution", 2020, Pew Charitable Trust, Washington D.C

Istnieją już co prawda technologie, które pozwoliłyby odpowiedzieć na wyzwania związane z zanieczyszczeniem plastikiem, jednak brakuje infrastruktury, narzędzi prawnych, procedur, praktyk biznesowych i finansowania, by móc je szybko i skutecznie zastosować. Potrzebne jest zdecydowane przesunięcie inwestowania z produkcji nowego plastiku na rozwój systemów ponownego użycia i ponownego napełniania, a także rozwój zrównoważonych zamienników. Niezbędna jest również rozszerzona infrastruktura recyklingu i zbiórki oraz nowe modele dystrybucji. By zmiany te mogły zaistnieć, konieczne są zachęty ze strony rządów oraz nowe podejście ze strony przemysłu i inwestorów.

Zatrzymanie fali plastiku będzie wymagało, by każdy kraj odegrał swoją unikatową rolę. Kraje o średnim i niskim dochodzie powinny skupić się na rozszerzaniu systemu zbiórki odpadów plastikowych, dalszym ograniczaniu zużycia tworzyw sztucznych i zwiększeniu wykorzystania ich zamienników, inwestowaniu w infrastrukturę sortowania i przetwarzania odpadów oraz na redukowaniu wycieku odpadów z miejsc ich składowania. Kraje o wysokim dochodzie powinny zachęcać do zmniejszania użycia plastiku, podnieść poziomy recyklingu, zaprzestać eksportu odpadów plastikowych oraz rozwiązać problem wycieku mikroplastiku.

Przyjęcie systemowych zmian, których zadaniem jest powstrzymanie zanieczyszczania oceanu plastikiem, niesie ze sobą korzyści społeczne, gospodarze i środowiskowe – od redukcji prognozowanych emisji gazów cieplarnianych do stworzenia 700 000 miejsc pracy na całym świecie. Korzyści zdrowotne i zarobkowe odczułoby między innymi 11 milionów ludzi pracujących w nieformalnym sektorze zbiórki odpadów w krajach rozwijających się, którzy zbierają łącznie około 60% odpadów plastikowych trafiających do recyklingu. Ich praca odgrywa krytyczną rolę w działaniach mających na celu zapobieganie przedostawaniu się plastiku do oceanu.

Opóźnienie działań wskazanych w raporcie o 5 lat oznaczałoby dodatkowe 80 milionów ton odpadów plastikowych oprócz 248 milionów ton, które według prognoz trafią do oceanu pomiędzy 2016 a 2040 rokiem, zwiększając ryzyko dla morskich gatunków i ekosystemów, dla naszego klimatu oraz naszych społeczności.